Narodowy Bank Polski

Zgodnie z art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Narodowy Bank Polski jest centralnym bankiem państwa i przysługuje mu m.in. wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Zgodnie z art. 4, 31 i 32 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 492) NBP przysługuje wyłącznie prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej, czyli banknotów i monet opiewających na złote i grosze, a znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym, znaki pieniężne emitowane przez NBP, co do zasady, powinny być powszechnie akceptowane jako forma dokonywania rozliczeń pieniężnych. Obowiązek przyjmowania płatności gotówkowych wynika także z art. 59ea ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 o usługach płatniczych (Dz.U. z 2021 r., poz. 1907 t.j.), który wyklucza możliwość uzależnienia zawarcia z konsumentem umowy sprzedaży lub świadczenia usługi od dokonania płatności w formie bezgotówkowej. Przepis ten wyklucza także odmowę przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP. Ustawa o usługach płatniczych przewiduje jednak pewne wyjątki wskazując, że generalna zasada akceptacji płatności gotówkowych oraz akceptacji znaków pieniężnych emitowanych przez NBP nie będzie miała zastosowania:

1. do działalności prowadzonej w sieci Internet;


2. w miejscu prowadzenia działalności bez obecności personelu;


3. w trakcie imprezy masowej w rozumieniu art. 3 objaśnienie pojęć ustawowych pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171), jeżeli zamieszczono stosowną informację w regulaminie tej imprezy;


4. do jednorazowej transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, której wartość jest równa przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, albo większa od niego. Przepis ten ponadto stanowi, że akceptant nie może nakładać ani pobierać opłat z tytułu przyjmowania zapłaty znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP ani różnicować ceny w zależności od formy zapłaty.